ˈhaɪ, ˈaɪm ˈtʰeɪlɚ ənd ˈwɛɫkəm ˈtʰuː ˈkɹæʃ ˈkʰɔrs lɪŋˈɡwɪstɪks! ˈlæŋɡwɪdʒ ˈtʃeɪndʒ ˈɪz ə ˈkʰɑnstənt. ˈɪts ˈwaɪ ˈaɪ ˈdoʊnt ˈspiːk ðə ˈseɪm ˈweɪ ˈæz ˈʃeɪkˌspɪr ənd ˈhiː ˈdɪdn̩t ˈɹaɪt ðə ˈseɪm ˈweɪ ˈtʃɔsɚ ˈdɪd, ənd ˈhiː ˈdɪdn̩t ˈɹaɪt ðə ˈkʰæntəˌbɛrɪ ˈtʰeɪɫz ˈɪn ɪɡˈzæktlɪ ðə ˈseɪm ˈlæŋɡwɪdʒ ˈæz ˈbeɪəˌwʊɫf. ˈiːtʃ ˌdʒɛnɚˈɹeɪʃən ˈtʰeɪks ə ˈlæŋɡwɪdʒ ənd ˈmeɪks ˈɪt ˈðɛr ˈoʊn, ˈpʰʊʃɪŋ ˈɪt ˈɪn ˈnuː dɚˈɹɛkʃənz. təˈdeɪz ˈsmɔɫ ˈtʃeɪndʒɪz kən ˈbiː təˈmɑroz ˈnuː ˈdaɪəˌlɛkts, ənd ˈðoʊz ˈdaɪəˌlɛkts ˈmeɪ ˈwʌn ˈdeɪ ˈbiː ˈsoʊ ˈdɪfɹənt ˈwiːɫ ˈθɪŋk əv ˈðɛm ˈæz dɪˈstɪŋkt ˈlæŋɡwɪdʒɪz. ˈwaɪəɫ ˈnoʊ ˈwʌn kən pɹɪˈdɪkt ðə ˈfjuːtʃɚ əv ə ˈlæŋɡwɪdʒ, ˈwiː kən ˈlʊk ˈbækwɚd ˈɪn ˈtʰaɪm ənd ˈpʰiːs təˈɡɛðɚ ðə ˈpʰæθ ˈðæt ə ˈlæŋɡwɪdʒ ˈhæz ˈtʰeɪkən. ˈðɪs ˈɪz ə ˈfiːɫd ˈnoʊn ˈæz hɪˈstɔrɪkəɫ lɪŋˈɡwɪstɪks. [ˈθiːm ˈmjuːzɪk] ˈtʰuː ˌʌndɚˈstænd ðə hɪˈstɔrɪkəɫ ˈpʰæθ ə ˈlæŋɡwɪdʒ ˈhæz ˈtʰeɪkən, ˈwiː ˈniːd ˈtʰuː ˈnoʊ ˈhaʊ ˈlæŋɡwɪdʒ ˈtʃeɪndʒ ˈhæpənz ˈɪn ðə ˈfɝst ˈpleɪs. ˈlæŋɡwɪdʒ ˈtʃeɪndʒ əˈkʰɝz əˈkɹɔs ˈɔɫ ˈlɛvəɫz əv ˈlæŋɡwɪdʒ, ɪnˈkluːɾɪŋ ˈsaʊndz, ˈwɝdz, ənd ˈɡɹæmɚ. ət ðiː ˈɛnd əv ðiː ˈoʊɫd ˈɪŋɡlɪʃ ˈpʰɪriːəd ˈɪn ðə 1100ˈɛs, ˈɪŋɡlɪʃ ˈspiːkɚz ˈdɹɑpt ə ˈlɑt əv ˈsʌfɪksɪz, ˈtʃeɪndʒɪŋ ðə ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɡɹæmɚ. ˈðɛn, bɪˈtwiːn 1400 ənd 16 ˈhʌndɹəd, ˈɪŋɡlɪʃ ˈwɛnt ˈθɹuː ə ˈmeɪdʒɚ ˈtʃeɪndʒ ˈɪn ðə pɹəˌnʌnsiːˈeɪʃən əv ˈvaʊəɫz, ˈnoʊn ˈæz ðə ˈɡɹeɪt ˈɪŋɡlɪʃ ˈvaʊəɫ ˈʃɪft. ˈsoʊ ˈwaɪəɫ ˈlæŋɡwɪdʒɪz kən ˈtʃeɪndʒ ˈɪn ˈmʌɫtəpəɫ ˈweɪz, ˈðeɪ ˈdoʊnt ˈɔɫˌweɪz ˈtʃeɪndʒ ˈɪn ˈɔɫ ˈɛriːəz ət ˈwʌns. ˈæz ˈɛniːˌwʌn ˈhuː ˈhæz ˌmɪsˈhɝd ə ˈsɔŋ ˈlɪrɪk ˈnoʊz, ˈsʌmˌtaɪmz ˈwiː ɪnˈvɛnt ˈwɝdz ˈðæt ˈwɝ ˈnɛvɚ ˈðɛr ˈɪn ðə ˈfɝst ˈpleɪs. ˈmɛnɪ ˈnuːɚ ˈspiːkɚz əv ə ˈlæŋɡwɪdʒ kən məˈsteɪk ˈwʌn ˈwɝd ˈfɔr ˈsʌmˌθɪŋ ˈɛɫs, ˈɔr ɹiːˈænəˌlaɪz ðə ˈlæŋɡwɪdʒ. ˈfɔr ɪɡˈzæmpəɫ, ˈɪŋɡlɪʃ ‘ˈeɪpɹən' ˈjuːs tə ˈbiː ‘/napron/', ˈbʌt ˈpʰiːpəɫ ˈhɝd ‘ə /napron/' ˈæz ‘ən ˈeɪpɹən'. ˈnaʊ, ˈeɪpɹən ˈɪz ðə ˈstændɚd ˈɪŋɡlɪʃ ˈwɝd. ˈsʌmˌtaɪmz ˌɪnəˈveɪʃən ˈhæpənz bɪˈkʰɔz ˈpʰiːpəɫ ˈniːd ðə ˈlæŋɡwɪdʒ ˈtʰuː ˈwɝk ˈbɛɾɚ ˈfɔr ˈðɛm. ˈtʰeɪk ˈɪŋɡlɪʃ ˈθɝd-ˈpʰɝsn̩ ˈpɹoʊˌnaʊnz. ˈɪn ˈoʊɫd ˈɪŋɡlɪʃ, ˈðeɪ ˈwɝ "ˈeɪtʃē," "/hēo/," "ˈhɪt," ənd "ˈhaɪ." ˈbʌt ˈðiːz ˈwɝdz ˈsaʊnd ˈpɹɪɾɪ ˈsɪməlɚ, ˈsoʊ ˈspiːkɚz ˈstɑrɾɪd ˈtʰuː ˌdɪfɚˈɹɛnʃiːˌeɪt ˈðɛm ˈɪn ˈmɪɾɫ̩ ˈɪŋɡlɪʃ. "/Hēo/" ˈtʃeɪndʒd ˈtʰuː "ˈʃiː", "ˈhɪt" ˈtʰuː 'ˈɪt" ənd "ˈhaɪ" bɪˈkʰeɪm ən ɪnˈtʰaɪɚlɪ ˈnuː ˈpɹoʊˌnaʊn ˈbɑrod fɹəm ˈoʊɫd ˈnɔrs, "ˈðeɪ". ˈɪŋɡlɪʃ ˈspiːkɚz ˈstɑrɾɪd ˈjuːzɪŋ "ˈðeɪ" ˈwɪθ ˌnɑnspɪˈsɪfɪk, ˈsɪŋɡjəlɚ ˈɹɛfɹənts ˈlaɪk "ˈsʌmˌwʌn" ˈɔr "ˈɛniːˌwʌn" ˈɪn ðə fɔrˈtʰiːnθ ˈsɛntʃɚɹɪ. ˈɪts ˈsʌmˌθɪŋ ˈboʊθ ˈtʃɔsɚ ənd ˈʃeɪkˌspɪr ˈdɪd. ðə ˈjuːz əv ˈsɪŋɡjəlɚ "ˈðeɪ" ˈfɔr ə spɪˈsɪfɪk ˈpʰɝsn̩ ˈɪz ˈmɔr ˈɹiːsn̩t. ˈɪn ðiː ˌeɪtˈtʰiːnθ ˈsɛntʃɚɹɪ, ˈsɪŋɡjəlɚ "ˈðeɪ" ˈwəz ˈjuːs tə əˈnɑnəˌmaɪz ə ˈpʰɝsn̩, ənd ˈɪn ˈɹiːsn̩t ˈdɛˌkeɪdz ˈɪts bɪˈkʰʌm ðə ˈpɹoʊˌnaʊn ˈfɔr ˈsʌm ˈtɹæns, /nonbinary/, ənd /genderqueer/ ˈpʰiːpəɫ. ɔɫˈðoʊ ˈðɛr ˈhæv ˈɔɫˌweɪz ˈbɪn ˈpʰiːpəɫ ˈhuː ˈdoʊnt aɪˈdɛntəˌfaɪ ˈwɪθ ə ˈbaɪnɚɹɪ ˈdʒɛndɚ, ˈtʰuː ˈɡɛt ˈɪntuː ˈɔɫ əv ðə ˈweɪz ˈðeɪv ɪkˈspɹɛst ˈðæt ˈθɹuː ˈlæŋɡwɪdʒ wəd ˈbiː ə ˈhoʊɫ ˈʌðɚ ˈvɪɾiːoʊ! haʊˈɛvɚ, ˈnɑt ˈɔɫ ˈtʃeɪndʒɪz ˈhæv ə ˈmiːnɪŋfəɫ ˌɛkspləˈneɪʃən. ˈsʌm vɚˈɹaɪəɾiːz əv ˈspænɪʃ ˈspoʊkən ˈɪn ˈspeɪn ˈstɪɫ menˈtʰeɪn ə ˈdɪfɹəns bɪˈtwiːn ˈkʰɑsə 'ˈhaʊs' ənd /caza/ 'ˈhʌnt.' ˈmiːnˌwaɪəɫ, ˈʌðɚ ˈspænɪʃ vɚˈɹaɪəɾiːz, ɪˈspɛʃəlɪ ˈðoʊz ˈɪn ˈsaʊθ əˈmɛrəkə, pɹəˈnaʊns ˈboʊθ ˈwɝdz ˈwɪθ ən /ˈɛs/ ˈæz ˈkʰɑsə. ˈðɛrz ˈnoʊ ˈɹiːəɫ ˈɹiːzn̩ ˈfɔr ˈðɪs ˈtʃeɪndʒ, ˈðoʊ. ˈlæŋɡwɪdʒ ˈtʃeɪndʒ ˈɪz ˈtʰɪpɪklɪ ˌɪŋkɹəˈmɛntɫ̩, ˈbʌt ˈsʌmˌtaɪmz ˈðɛrz ə ˌsɪtʃəˈweɪʃən ˈðæt ˈɪz ˈpʰɝfɪkt ˈfɔr ðə kɹiːˈeɪʃən əv ən ɪnˈtʰaɪɚlɪ ˈnuː ˈlæŋɡwɪdʒ. ˈlɛts ˈhɛd ˈtʰuː ðə ˈθɔt ˈbʌbəɫ ˈtʰuː ˈlʊk ət ˈwʌn ɪɡˈzæmpəɫ. ˈɪn ˌnɪkɚˈɹɑɡwə, bɪˈfɔr ðə 19 70ˈɛs, ˈðɛr ˈwʌzn̩t ə ˈdɛf kəˈmjuːnəɾɪ. ˈðɛr ˈwɝ ˈdɛf ˈpʰiːpəɫ, ˈʃʊr, ˈbʌt bɪˈkʰɔz əv ə ˈlæk əv ˈstɹʌktʃɚɹəɫ səˈpʰɔrt ˈðeɪ ˈsteɪd ət ˈhoʊm ˈɪn ˈðɛr ˈvɪlɪdʒɪz, ənd ˈdɪdn̩t ˈʃɛr ə ˈkʰɑmən ˈlæŋɡwɪdʒ. ɪnˈstɛd, ˈðeɪ ˈjuːzd ˈvɛriːəs ˈæd ˈhɑk ˈdʒɛstʃɚz ˈtʰuː kəˈmjuːnəˌkeɪt ˈwɪθ ˈðɛr ˈhɪrɪŋ ˈfæmlɪ ənd ˈfɹɛndz, ˈnoʊn ˈæz ˈhoʊm ˈsaɪn. ˈðɪs ˈtʃeɪndʒd ˈɪn 19 77, ˈwɛn ˌnɪkɚˈɹɑɡwə ɪˈstæblɪʃt ðə ˈfɝst ˈskuːɫ ˈfɔr ðə ˈdɛf ənd ˈbɹɔt təˈɡɛðɚ ˈdɛf ˈtʃɪɫdɹən əv ə ˈwaɪd ˈeɪdʒ ˈɹeɪndʒ fɹəm ˈvɪlɪdʒɪz ˈɔɫ ˈoʊvɚ ðə ˈkʰʌntɹɪ. ðə kɚˈɹɪkjələm əv ðə ˈskuːɫ ˈdɪdn̩t ˈtɹaɪ ˈtʰuː ˈtʰiːtʃ ðə ˈkʰɪdz ə ˈsaɪnd ˈlæŋɡwɪdʒ, ɪnˈstɛd ˈfoʊkəsɪŋ ˈɔn ˈspoʊkən ˈspænɪʃ, /lipreading/, ənd ˈsʌm /fingerspelling/ əv ˈspænɪʃ ˈwɝdz. ˈbʌt ðə ˈstuːdn̩ts ˈwɝ ˈsaɪnɪŋ ˈwɪθ ˈiːtʃ ˈʌðɚ ˈɛniːˌweɪ, ənd ˈðeɪ ˈwoʊv təˈɡɛðɚ ˈbɪts əv ˈðɛr ˌɪndəˈvɪdʒəwəɫ ˈhoʊm ˈsaɪnz ˈɪntuː ə ˈɹɪtʃɚ, ˈmɔr ˈkʰɑmpləˌkeɪɾəd ˈsɪstəm, ˈsʌmˌθɪŋ ˈkloʊzɚ ˈtʰuː ə ˈlæŋɡwɪdʒ. ˈwɑts ˈɪntɹəstɪŋ ˈɪz ˈwɑt ˈhæpənd ˈæftɚ ˈðæt. ðə ˈnɛkst ˌdʒɛnɚˈɹeɪʃən əv ˈdɛf ˈtʃɪɫdɹən ˈhuː ɚˈɹaɪvd ət ðə ˈskuːɫ ˈwɝ ɪkˈspoʊzd ˈtʰuː ˈðɪs ˌɪntɚˈmiːɾiːət kəˌmjuːnəˈkʰeɪʃən ˈsɪstəm ənd ˈtʰʊk ˈɪt ə ˈstɛp ˈfɝðɚ. ˈðeɪ ˈmeɪd ˈɪt ˈɪntuː ə ˈfʊɫˈflɛdʒd ˈlæŋɡwɪdʒ, ˈwʌn ˈðæt ˈhæd ə kɑmˈplɛks ənd ˌsɪstəˈmæɾɪk ˈɡɹæmɚ ˈlaɪk ˈɛnɪ ˈʌðɚ ˈlæŋɡwɪdʒ. ðiː ˈoʊɫdɚ ˌdʒɛnɚˈɹeɪʃən əv ˈtʃɪɫdɹən ˈhæd ˈjuːzd ˈpʰɔɪntɪŋ ˈsʌmˌtaɪmz, ˈbʌt ðə ˈjʌŋɡɚ ˌdʒɛnɚˈɹeɪʃən ˈjuːzd ˈpʰɔɪntɪŋ ˈmɔr ˌsɪstəˈmæɾɪklɪ ˈtʰuː ˈtɹæk ɹɪˈpʰiːɾəd ˈmɛnʃənz əv ðə ˈseɪm ˈpʰɝsn̩. ˈpʰɔɪntɪŋ ˈæktɪd ˈlaɪk ə ˈpɹoʊˌnaʊn, əˈkʰɔrɾɪŋ ˈtʰuː ˈlɪŋɡwɪst ˈæn /Senghas/. ˈlɪŋɡwɪsts ɚˈɹaʊnd ðə ˈwɝɫd ˈwɝ ˈfæsəˌneɪɾɪd. ˈhɪr ˈwəz ən ˌɑpɚˈtʰuːnəɾɪ ˈtʰuː ˈstʌɾɪ ˈhaʊ ə ˈlæŋɡwɪdʒ kəd ɪˈvɑɫv fɹəm ˈskɹætʃ ˈɪn ˈɹiːəɫ ˈtʰaɪm! ˈɪt ˈsiːmz ˈtʰuː ˈtʰeɪk ɪkˈspoʊʒɚ ˈtʰuː ˈsʌmˌθɪŋ lɪŋˈɡwɪstɪk ɪˈnʌf, ˈlaɪk ðiː ˌɪntɚˈmiːɾiːət ˌkɑmbəˈneɪʃən əv /homesigns/, ət ə ˈjʌŋ ˈeɪdʒ ənd ˈæz ˈpʰɑrt əv ə kəˈmjuːnəɾɪ. ˈtʃɪɫdɹənz ˈbɹeɪnz ˈwɪɫ ˈsɔrt ˈaʊt ˈðæt ˈɪnˌpʊt ˈɪntuː ˈlæŋɡwɪdʒ. ˈɪn ˈðɪs ˈkʰeɪs, ðə ˈstuːdn̩ts kɹiːˈeɪɾɪd ˈwɑts ˈnaʊ ˈnoʊn ˈæz ˈaɪ-ˈɛs-ˈɛn, /Idioma/ ˈdeɪ /Señas/ ˈdeɪ ˌnɪkɚˈɹɑɡwə, ðiː əˈfɪʃəɫ ˌnɪkɚˈɹɑɡwən ˈsaɪn ˈlæŋɡwɪdʒ. ˈθæŋks, ˈθɔt ˈbʌbəɫ! ˌnɪkɚˈɹɑɡwən ˈsaɪn ˈlæŋɡwɪdʒ ˈɪz ə jʊˈniːk ɪɡˈzæmpəɫ. ə ˈmɔr ˈkʰɑmən, əbˈzɝvəbəɫ ˈtʰaɪp əv ˈlæŋɡwɪdʒ ˈtʃeɪndʒ əˈkʰɝz bɪˈkʰɔz əv ˈlæŋɡwɪdʒ ˈkʰɑnˌtækt, ˈwɪtʃ ˈɪz ˈwɛn ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɪn ðə ˈseɪm ˈɛriːə ˈɪnˌfluːəns ˈiːtʃ ˈʌðɚ. ˈɪts ˈvɛrɪ ˈkʰɑmən ˈfɔr ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈtʰuː ˈkʰʌm ˈɪn ˈkʰɑnˌtækt ˈwɪθ ˈʌðɚ ˈlæŋɡwɪdʒɪz. ˈɪn ˈfækt, ˌmʌɫtiːˈlɪŋɡwəˌlɪzəm ˈhæz ˈbɪn ðə ˈnɔrm ˈɪn ˈhjuːmən səˈsaɪəɾɪ. ˈwɛn ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɑr ˈɪn ˈkʰɑnˌtækt, ˈðɛr ˈɑr ˈbɹɔdlɪ ˈtʰuː ˈpʰɑsəbəɫ ˈweɪz ˈðeɪ kən ˈɪnˌfluːəns ˈiːtʃ ˈʌðɚ. ˈfɝst, ˈlæŋɡwɪdʒɪz kən bɪˈkʰʌm ˈmɔr ˈlaɪk ˈiːtʃ ˈʌðɚ, ˈðæt ˈɪz, ˈðeɪ kən kənˈvɝdʒ. ˈklɪk ˈkʰɑnsənənts ˈɑr ə ˈtʰɪpɪkəɫ ˈfiːtʃɚ əv ˈlæŋɡwɪdʒɪz əv ðə /Khoesan/ ˈfæmlɪ ˈɪn ˈsʌðɚn ˈæfɹɪkə. ˈðɛr ˈɑr ə ˈnʌmbɚ əv ˈbæntuː ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɪn saʊθˈwɛstɚn ˈzæmbiːə ˈðæt ˈɔɫˌsoʊ ˈhæv ˈklɪks, ˈiːvən ˈðoʊ ˈðɪs ˈɪzn̩t ə ˈtʰɪpɪkəɫ ˈfiːtʃɚ ˈɪn ˈbæntuː ˈlæŋɡwɪdʒɪz. ðə ˈklɪks ˈɪn ˈðiːz ˈzæmbiːən ˈbæntuː ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɑr ə ɹɪˈzʌɫt əv ˈlɔŋ ˈtʰɝm ˈkʰɑnˌtækt bɪˈtwiːn /Khoesan/ ənd ˈbæntuː ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɪn ˈzæmbiːə. ˈɔr ˈsɛkənd, ˈlæŋɡwɪdʒɪz kən dəˈvɝdʒ ənd bɪˈkʰʌm ˈlɛs ˈsɪməlɚ. ˈɔn ðə ˈnɔrðɚnˌmoʊst ˈaɪlənd əv ðə pəˈsɪfɪk ˈneɪʃən əv ˌvænˌwɑˈtʰuː ˈðɛr ˈɑr 17 ˈdɪfɹənt ˈlæŋɡwɪdʒɪz. ˈðiːz ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɑr ˈɔɫ ˈpʰɑrt əv ðiː ˌoʊʃiːˈænɪk ˈlæŋɡwɪdʒ ˈfæmlɪ ənd ˈhæv ˈlɑts ˈɪn ˈkʰɑmən ˈɪn ˈtʰɝmz əv ˈðɛr ˈɡɹæmɚ, ˈbʌt ˈhæv ˈɔɫ dəˈvɝdʒd ˈɪn ˈðɛr voˈkʰæbjəˌlɛrɪ. ˈɪn ˈðɪs ˈkʰɑnˌtɛkst, ˈlæŋɡwɪdʒ ˈkʰɑnˌtækt ˈhæz ˈmeɪd ˈspiːkɚz ˈwɪlɪŋlɪ dəˈvɝdʒ ˈæz ˈðeɪ ˈtʃeɪndʒ ˈwɝdz ˈtʰuː ˈbiː ˈmɔr dɪˈstɪŋkt fɹəm ˈiːtʃ ˈʌðɚ. ˈɪf ˈtʰuː ˈɔr ˈmɔr ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɑrnt ˌʌndɚˈstændəbəɫ ˈtʰuː ˈiːtʃ ˈʌðɚ, ˈwiː ˈseɪ ˈðɛr ˈmjuːtʃəwəlɪ ˌʌnɪnˈtʰɛlədʒəbəɫ. ˈwɛn ˈjuː ˈpʰʊt ˈspiːkɚz əv ˈmjuːtʃəwəlɪ ˌʌnɪnˈtʰɛlədʒəbəɫ ˈlæŋɡwɪdʒɪz təˈɡɛðɚ, ˈðeɪɫ ˈjuːz ðiː ˈɛləmənts əv ˈðɛr ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈtʰuː kɹiːˈeɪt ˈsʌm ˈbeɪsɪk ˈweɪ əv kəˈmjuːnəˌkeɪɾɪŋ, ˈdʒɛnɹəlɪ ˈnoʊn ˈæz ə ˈpʰɪdʒən. ˈɪf ðə ˈpʰɪdʒən ˈɪz ˈspoʊkən ˈfɔr ˈlɔŋ ɪˈnʌf ˈɪn ə kəˈmjuːnəɾɪ ˈwɛr ˈtʃɪɫdɹən ˈɑr ˈlɝnɪŋ ˈɪt, ˈðeɪɫ ˈjuːz ðə ˈseɪm ˈskɪɫz ˈæz ðə ˌnɪkɚˈɹɑɡwən ˈdɛf ˈtʃɪɫdɹən ˈdɪd ˈtʰuː ɪkˈspænd ˈɪt ˈɪntuː ə ˈlæŋɡwɪdʒ. ˈðiːz ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɑr ˈnoʊn ˈæz ˈkɹiːˌoʊɫz. ˈðɛr ˈɑr ˈmɛnɪ əˈkɹɔs ðə ˈwɝɫd, ˈɔfən ˈwɪθ ˈneɪmz ˈðæt ɹɪˈflɛkt ˈðiːz ˈɔrədʒənz, ˈsʌtʃ ˈæz /Hatian/ ˈkɹiːˌoʊɫ, /Kriol/ ˈɪn ɔˈstɹeɪɫjə, ənd /Tok/ /Pisin/ ˈɪn ˈpʰæpjʊwə ˈnuː ˈɡɪnɪ, ˈwɪtʃ ˈmiːnz ‘ˈtʰɔk ˈpʰɪdʒən'. ˈwɛn ˈtʰɔkɪŋ əˈbaʊt ˈkɹiːˌoʊɫ ˈlæŋɡwɪdʒɪz, ˈwiː ʃəd ˈnoʊt ðə ˈpʰaʊɚ eˈsɪmətɹɪ bɪˈtwiːn ðə ˈpʰiːpəɫ ənd ˈlæŋɡwɪdʒɪz ɪnˈvɑɫvd. ðə ˈlæŋɡwɪdʒ ˈkʰɑnˌtækt ˈwəz ˈjuːʒəwəlɪ ðə ɹɪˈzʌɫt əv ˈwɛstɚn ˌkɑlənəˈzeɪʃən, ˈdʊrɪŋ ˈwɪtʃ ˈkʰɑlənɪsts ɪkˈsplɔɪɾɪd ˈpʰiːpəɫz ˈhuː ˈspoʊk ˈʌðɚ ˈmʌðɚ ˈtʰʌŋz. ˈðɪs ˈpʰaʊɚ ɪmˈbæləns ɪkˈspleɪnz ˈwaɪ ə ˈkɹiːˌoʊɫ ˈlæŋɡwɪdʒ ˈɪz ˈɔfən ˈmeɪd ˈʌp əv ˈmɔr ˈwɝdz fɹəm ðə ˈdɑmənənt ˈlæŋɡwɪdʒ. ˈbʌt ˈkɹiːˌoʊɫz ˈɑr ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɪn ˈðɛr ˈoʊn ˈɹaɪt. ˈdʒʌst ˈlaɪk ˈfɹɛntʃ ˈɪzn̩t "ˈbæd ˈlæʔn̩" ˈfɔr ˈbiːɪŋ dɪˈsɛndɪd fɹəm ˈɪt. ənd ˈmɛnɪ ˈkɹiːˌoʊɫ ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈhæv ˈɡeɪnd ˌɹɛkɪɡˈnɪʃən ənd səˈpʰɔrt. ˈfɔr ɪɡˈzæmpəɫ, /Tok/ /Pisin/ ənd ˈheɪʃən ˈkɹiːˌoʊɫ ˈɑr ˈboʊθ əˈfɪʃəɫ ˈnæʃənɫ̩ ˈlæŋɡwɪdʒɪz əv ˈðɛr ɹɪˈspɛktɪv ˈkʰʌntɹiːz. ˈwɛn ˈɪt ˈkʰʌmz ˈtʰuː ˈstʌɾiːɪŋ ˈlæŋɡwɪdʒ ˈtʃeɪndʒ, ˈwiːv ˈbɪn ˈlʌkɪ ɪˈnʌf ˈtʰuː ˈhæv ˈɔɾiːˌoʊ ɹɪˈkʰɔrɾɪŋz əv ˈsʌm ˈmeɪdʒɚ ˈlæŋɡwɪdʒɪz ənd ˈðɛr ˈtʃeɪndʒɪz ˈfɔr ˈoʊvɚ ə ˈsɛntʃɚɹɪ ˈnaʊ! ˈbʌt ˈfɔr ˈɛniːˌθɪŋ ˈoʊɫdɚ ˈðæn ˈðæt, ˈwiː ˈhæf tə ɹɪˈlaɪ ˈɔn ðə ˈɹaɪɾɪŋ ˈsɪstəm ˈfɔr ˈɛvəɾəns, ənd ˈhoʊp ˈðæt ˈɪt ɹɪˈflɛkts ˈmeɪdʒɚ ˈfiːtʃɚz əv ˈhaʊ ðə ˈlæŋɡwɪdʒ ˈɪz ˈspoʊkən. ðə ˈɡʊd ˈnuːz ˈɪz, ˈfɔr ə ˈlæŋɡwɪdʒ ˈlaɪk təˈbɛʔn̩, ˈɔr ˈɪŋɡlɪʃ ˈfɔr ˈðæt ˈmæɾɚ, ˈðɛr ˈɑr ˈoʊvɚ ə ˈθaʊzənd ˈjɪrz əv ˈɹɪʔn̩ ɪɡˈzæmpəɫz ˈðæt ˈʃoʊ ˈʌs ðə ˈpʰæθ ðə ˈlæŋɡwɪdʒ ˈtʰʊk. ˈɹiːˌsɝtʃ ˈðæt ˈlʊks ət ðə ˈtʃeɪndʒ ˈðæt ˈhæpənz ˈtʰuː ə ˈlæŋɡwɪdʒ ˈoʊvɚ ˈtʰaɪm ˈwɪθ ˈðɪs ˈkʰaɪnd əv ˈɛvəɾəns ˈɪz ˈkʰɔɫd ˌdaɪəˈkɹɑnɪk əˈnæləsɪs. ˈmiːnˌwaɪəɫ, ˈstʌɾiːɪŋ ˌvɛriːˈeɪʃən əˈkɹɔs ˈdaɪəˌlɛkts ˈɔr ˈlæŋɡwɪdʒɪz ət ðə ˈseɪm ˈpʰɔɪnt ˈɪn ˈtʰaɪm ˈɪz ˈnoʊn ˈæz sɪnˈkɹɑnɪk əˈnæləsɪs. ˈɪŋɡlɪʃ ˈhæz ‘ˈfɑðɚ', ˈdʌtʃ ‘ˈveɪɾɚ,' aɪsˈlændɪk ‘/faðir/,' ənd ˈdʒɝmən ‘ˈveɪɾɚ'. ə ˈkʰʌpəɫ əv ˈsɛntʃɚɹiːz əˈɡoʊ, ˈlɪŋɡwɪsts ˈjuːzɪŋ sɪnˈkɹɑnɪk əˈnæləsɪs ˈɹiːəˌlaɪzd ˈðæt ˌsɪməˈlɛrəɾiːz ˈlaɪk ˈðɪs ˈwɝ ˈtʰuː ˈmʌtʃ ˈtʰuː ˈbiː ə koˈɪnsəɾəns. ˈwɝdz əˈkɹɔs ˈdɪfɹənt ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈðæt ˈʃɛr ə ˈkʰɑmən ˈɔrədʒən, ˈlaɪk ðə ˈdɪfɹənt ˈwɝdz ˈfɔr “ˈfɑðɚ,” ˈɑr ˈnoʊn ˈæz ˈkʰɑɡˌneɪts. hɪˈstɔrɪkəɫ ˈlɪŋɡwɪsts ˈnaʊ ˈnoʊ ˈðæt ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈlaɪk ˈdʌtʃ, ˈɪŋɡlɪʃ, ənd ˈdʒɝmən ˈhæv ˈlɑts əv /easy-to-see/ ˈkʰɑɡˌneɪts bɪˈkʰɔz ˈðɛr ˈpʰæðz dəˈvɝdʒd ˈoʊnlɪ ˈɪn ðə ˈlæst ˈkʰʌpəɫ ˈθaʊzənd ˈjɪrz. ˈtʰuː ˈpɹuːv ə ɹɪˈleɪʃənˌʃɪp bɪˈtwiːn ˈlæŋɡwɪdʒɪz, hɪˈstɔrɪkəɫ ˈlɪŋɡwɪsts ˈmeɪk ˈdʒaɪənt ˈspɹɛdˌʃiːts əv ˈwɝdz ˈðæt ˈmaɪt ˈbiː ɹɪˈleɪɾɪd ənd ˈlʊk ˈfɔr ˌsɪstəˈmæɾɪk ˈpʰæɾɚnz əˈkɹɔs ðə ˈhoʊɫ. ˈwiː kən ˌɹiːkənˈstɹʌkt ˈwɑt ðə ˈkʰɑmən ˈænˌsɛstɚ ˈwɝd kəd ˈhæv ˈsaʊndɪd ˈlaɪk. ˈsʌmˌθɪŋ ˈlaɪk *ˈfeɪɾɚ. bɪˈkʰɔz ˈɪts ðiː ˈoʊɫdəst ˈvɝʒən əv ə dʒɚˈmænɪk ˈlæŋɡwɪdʒ ˈwiː kən ˌɹiːkənˈstɹʌkt, ˈɪts ˈnoʊn ˈæz ˈpɹoʊɾə-dʒɚˈmænɪk. ˈbaɪ ðə ˈweɪ, hɪˈstɔrɪkəɫ ˈlɪŋɡwɪsts ˈjuːz ˈðæt ˈæstɚˌɹɪsk ˈtʰuː ˈsɪɡnɫ̩ ˈðæt ˈɪts ˈstɪɫ ə ˌhaɪˈpʰɑθəsəs. ˈwiː kən ˈɡoʊ ˈbæk ˈiːvən ˈfɝðɚ, ˈænəˌlaɪzɪŋ ˈpɹoʊɾə-dʒɚˈmænɪk *ˈfeɪɾɚ, ˈlæʔn̩ ‘pɑˈtʰeɪɚ', ənd ˈsænˌskɹɪt ‘/pitr/.' ˈsænˌskɹɪt ˈɪz ðə ˈklæsɪkəɫ ˈlæŋɡwɪdʒ ˈðæt ˈɡeɪv ˈɹaɪz ˈtʰuː ˈmɑɾɚn ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈlaɪk ˈhɪndɪ ənd nəˈpʰɔlɪ. ˈwaɪəɫ ðə dʒɚˈmænɪk ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɔɫ ˈhæv /ˈɛf/ ˈɔr /ˈvi/ ət ðə ˈstɑrt, ˈðiːz ˈmɔr hɪˈstɔrɪklɪ ˈdɪstənt ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈstɑrt ˈwɪθ ðə /ˈpi/ ˈsaʊnd. ˈsɪns ðiː ˈoʊɫdəst ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈstɑrt ˈwɪθ /ˈpi/, hɪˈstɔrɪkəɫ ˈlɪŋɡwɪsts ˌhaɪˈpʰɑθəˌsaɪz ˈðæt “ˈfɑðɚ” ˈmʌst ˈhæv bɪˈɡʌn ˈwɪθ /ˈpi/ ənd ˈleɪɾɚ ˈtʃeɪndʒd ˈtʰuː /ˈɛf/ ˈɪn ðə ˈnuːɚ dʒɚˈmænɪk ˈlæŋɡwɪdʒɪz. ˈwiː ˈsiː ˈðɪs ˈɪn ˈʌðɚ ˈkʰɑɡˌneɪts ˈtʰuː, ˈlaɪk ˈlæʔn̩ ‘ˈpʰɑd' ənd ˈɪŋɡlɪʃ ‘ˈfʊt.' ˈɔr ˈlæʔn̩ ‘/planus/' ˈfɔr “ˈsʌmˌθɪŋ ˈflæt,” ənd ˈɪŋɡlɪʃ “ˈfiːɫd.” ˈðiːz ənd ˈhʌndɹədz əv ˈʌðɚ ˈkʰɑɡˌneɪts ˈpɹuːv ˈðæt ðə //p/-/f// ˈswɑp ˈɪz ə ˈpʰæɾɚn, ˈnɑt ə ˈfluːk, ˈsoʊ ˈðɛr ˈmʌst ˈbiː ə ˈkʰɑmən ˈænˌsɛstɚ əˈmʌŋ ˈðiːz ˈlæŋɡwɪdʒɪz. ˈɪf ˈðɛr ˈwɝ ˈoʊnlɪ ə ˈfjuː ˈsɪməlɚ ˈwɝdz, ˈɪt ˈmaɪt ˈbiː ə ˈkʰeɪs əv ˈwʌn ˈlæŋɡwɪdʒ ˈbɑrəwɪŋ fɹəm əˈnʌðɚ, ˈɔr ˈsɪmplɪ ə koˈɪnsəɾəns. ˈðɪs ˈpɹɑˌsɛs əv məˈθɑɾɪklɪ ˈpʰiːsɪŋ təˈɡɛðɚ ə ˈpɹɑbəbəɫ ˈkʰɑmən ˈænˌsɛstɚ ˈlæŋɡwɪdʒ fɹəm ðiː ɪɡˈzɪstɪŋ ˈɹɛkɚdz ˈɪz ˈkʰɔɫd ˌkəmˈpʰɛrəɾɪv ˌɹiːkənˈstɹʌkʃən. ˈbʌt hɪˈstɔrɪkəɫ ˈlɪŋɡwɪsts ˈdoʊnt ˈstɑp ˈðɛr. ˈwiː ˈniːd ˈtʰuː ˈfaɪnd ˈfɝðɚ ˌsɪməˈlɛrəɾiːz əˈmʌŋ ˈʌðɚ ˈsaʊndz ˈtʰuː ɪˈstæblɪʃ ə ˈwaɪɾɚ ˈpʰæɾɚn. ˈlɪŋɡwɪsts ˈðɛn kəmˈbaɪn ˈðɪs ˈwɪθ ˌɪnfɚˈmeɪʃən əˈbaʊt ðə ˈɡɹæmɚ ənd ˈɛvəɾəns fɹəm ˈʌðɚ ˈfiːɫdz ˈlaɪk ˈhɪstɚɹɪ, ˌɑrkiːˈɑlədʒɪ, ənd ˈiːvən dʒəˈnɛɾɪks, ˈtʰuː kənˈkluːd ˈðæt ðə ˈlæŋɡwɪdʒɪz ðɛmˈsɛɫvz ˈɑr ɹɪˈleɪɾɪd. kəmˈpʰɛrɪŋ ˌʌnɹɪˈleɪɾəd ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɪz ˈɪntɹəstɪŋ ˈtʰuː, bɪˈkʰɔz ˈɪt kən ˈtʰɛɫ ˈʌs ˈθɪŋz əˈbaʊt ˈlæŋɡwɪdʒ ˈɪn ˈdʒɛnɹəɫ, ˈbʌt ˈðɪs ˈɪz ɹɪˈfɝd ˈtʰuː ˈæz ˈlæŋɡwɪdʒ taɪˈpʰɑlədʒɪ ˈɹæðɚ ˈðæn hɪˈstɔrɪkəɫ lɪŋˈɡwɪstɪks. ˈɪt ˈtʰeɪks ˈθaʊzəndz ənd ˈθaʊzəndz əv ˈsɛɫz ˈɪn ə ˈtʰeɪbəɫ kənˈtʰeɪnɪŋ ˈwɝdz ˈlaɪk "ˈfɑðɚ" ənd "pɑˈtʰeɪɚ” ənd “ˈveɪɾɚ" ˈtʰuː ˌɹiːkənˈstɹʌkt ə ˌhaɪˈpʰɑθəˌsaɪzd ˈænˌsɛstɚ ˈlæŋɡwɪdʒ, ˈkʰɔɫd ə ˈpɹoʊɾə-ˈlæŋɡwɪdʒ. ˈsɛntʃɚɹiːz əv ˈdɛɾɪˌkeɪɾɪd ənd məˈtʰɪkjələs ˈwɝk ˈtʰuː ˈfaɪnd ˈkʰɑɡˌneɪts ənd ˌʌndɚˈstænd ˈlæŋɡwɪdʒ ˈtʃeɪndʒ ˈbækwɚdz ˈhæz ˈlɛd ˈtʰuː ðə ˌɹiːkənˈstɹʌkʃən əv ðə ˈpɹoʊɾə-ˈɪndo-ˌjʊrəˈpʰiːən ˈlæŋɡwɪdʒ. ˈɪt ˈwəz ˈpɹɑbəblɪ ˈspoʊkən ɚˈɹaʊnd ˈsɪks ˈθaʊzənd ˈjɪrz əˈɡoʊ ˈbaɪ ə ˈɡɹuːp əv noˈmæɾɪk ˈpʰæstɹəlɪsts ˈsʌmˌwɛr ˈiːst əv ˈjʊrəp, ənd ɪˈvɑɫvd ˈɪntuː ˈmɛnɪ əv ðə ˈlæŋɡwɪdʒɪz əv ˈjʊrəp ənd ðiː ˈɪndiːən ˌsʌbˈkʰɑntənənt. haʊˈɛvɚ, ˈɛvɹiːˌθɪŋ ˈwiː ˈnoʊ əˈbaʊt ˈðɛr ˈlæŋɡwɪdʒ ənd ˈkʰʌɫtʃɚ ˈɪz ˈoʊnlɪ ən ˈɛdʒəˌkeɪɾɪd ˈɡɛs. ˈwiː kən ˈoʊnlɪ ˈɡɛs ˈwɑt ˈɪt ˈwʊɾəv ˈsaʊndɪd ˈlaɪk, bɪˈkʰɔz ˈɪt ˈwəz bɪˈfɔr ˈðɛr ˈwɝ ˈɹɪʔn̩ ˈɹɛkɚdz, ənd ˈɪts ˈnɑt ˈlaɪk ˈɔɾiːˌoʊ ɹɪˈkʰɔrɾɪŋz ɪɡˈzɪstɪd ˈθaʊzəndz əv ˈjɪrz əˈɡoʊ! ˈʌðɚ ˈlɑrdʒ ˈlæŋɡwɪdʒ ˈfæmliːz ˈðæt ˈhæv ˈbɪn ˌɹiːkənˈstɹʌktɪd ɚˈɹaʊnd ðə ˈwɝɫd ɪnˈkluːd: ˈpɹoʊɾə-səˈmɪɾɪk, ðiː ˈænˌsɛstɚ ˈlæŋɡwɪdʒ əv səˈmɪɾɪk ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈlaɪk ˈɛrəbɪk, æmˈhɛrɪk, ənd ˈhiːbɹuː; ˈpɹoʊɾə-æɫˈɡɑnkwiːən, ðiː ˈænˌsɛstɚ ˈlæŋɡwɪdʒ əv æɫˈɡɑnkwiːən ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈlaɪk ˈkɹiː, oˈdʒɪbweɪ, ənd ˌmæsəˈtʃuːsət; ˈpɹoʊɾə-ˌɔstɹəˈniːʒən, ðiː ˈænˌsɛstɚ ˈlæŋɡwɪdʒ əv ˌɔstɹəˈniːʒən ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈlaɪk ˌdʒævəˈniːz, təˈɡɑˌlɔɡ ənd ˌmæləˈɡæsɪ; /Proto-Pama-Nyungan/, ðiː ˈænˌsɛstɚ ˈlæŋɡwɪdʒ əv /Pama-Nyungan/ ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈlaɪk /Yolŋu/, /Kaurna/ ənd /Dharug/; ənd ˈpɹoʊɾə-ˈbæntuː, ðiː ˈænˌsɛstɚ ˈlæŋɡwɪdʒ əv ˈbæntuː ˈlæŋɡwɪdʒɪz ɪnˈkluːɾɪŋ swɑˈhiːlɪ, ˈzuːˌluː, ənd ˈʃoʊnə. ˈsʌmˌtaɪmz, ˈiːvən ˈæftɚ ˈjɪrz əv ˈkʰɛrfəɫ ˈstʌɾɪ, ə ˈlæŋɡwɪdʒ ˈdʌzn̩t ˈhæv ˈɛnɪ ˈɛvəɾəns əv ˈbiːɪŋ ɹɪˈleɪɾɪd ˈtʰuː ˈɛnɪ ˈʌðɚ ˈlæŋɡwɪdʒ, ˈnɪr ˈɔr ˈfɑr. ˈðiːz ˈlæŋɡwɪdʒɪz ˈɑr ˈnoʊn ˈæz ˈaɪsəˌleɪts, ənd ɪɡˈzæmpəɫz ɪnˈkluːd ˈbæsk ˈɪn ˈspeɪn ənd ˈfɹæns, ˈaɪnuː ˈɪn dʒəˈpʰæn, ənd kɚˈɹiːən. ˈðeɪ ˈmaɪt ˈhæv ɚˈɹɪdʒəˌneɪɾɪd ˌɪndəˈpʰɛndəntlɪ, ˈlaɪk ˌnɪkɚˈɹɑɡwən ˈsaɪn ˈlæŋɡwɪdʒ, ˈɔr ˈwiː ˈmeɪ ˈhæv ˈlɔst ˈɔɫ ˈɹɛkɚd əv ˈðɛr ˈɹɛləɾɪvz. ɹɪˈɡɑrdləs, ət ˈsʌm ˈpʰɔɪnt ˈwiː ˈkʰænt ˈɡoʊ ˈbæk ˈɛnɪ ˈfɝðɚ. ˈdʒʌst ˈlaɪk ðə ˈɹiːəɫ hɚˈɹaɪzn̩, ðə ˈpʰæθ ə ˈlæŋɡwɪdʒ ˈhæz ˈtʰeɪkən ˈɪz ˈnoʊ ˈlɔŋɡɚ ˈvɪzəbəɫ ˈtʰuː ˈʌs. ˈbʌt ˈðɛr ˈɑr ˈfjuːɚ ˈðæn 100 ˈnoʊn ˈaɪsəˌleɪts, ənd ˈmɛnɪ əv ðə ˈwɝɫdz 7000 ˈlæŋɡwɪdʒɪz kən ˈbiː ˈɡɹuːpt ˈɪntuː ˈlɑrdʒɚ ˈfæmliːz ˈjuːzɪŋ ˈmɛθədz ˈlaɪk ˌkəmˈpʰɛrəɾɪv ˌɹiːkənˈstɹʌkʃən. ˈɪn ðə ˈnɛkst ˈvɪɾiːoʊ, ˈwiːɫ ˈlɝn ˈmɔr əˈbaʊt ˈhaʊ ˈðɛr ˈkʰeɪm ˈtʰuː ˈbiː ˈsoʊ ˈmɛnɪ ˈlæŋɡwɪdʒɪz ɚˈɹaʊnd ðə ˈwɝɫd. ˈθæŋks ˈfɔr ˈwɑtʃɪŋ ˈðɪs ˈɛpəˌsoʊd əv ˈkɹæʃ ˈkʰɔrs lɪŋˈɡwɪstɪks. ˈɪf ˈjuː ˈwɔnt ˈtʰuː ˈhɛɫp ˈkʰiːp ˈɔɫ ˈkɹæʃ ˈkʰɔrs ˈfɹiː ˈfɔr ˈɛvɹiːˌbʌɾɪ, fɚˈɹɛvɚ, ˈjuː kən ˈdʒɔɪn ˈaʊɚ kəˈmjuːnəɾɪ ˈɔn /Patreon/.